OTOGAZ NEDİR? LPG OTOGAZ SİSTEMLERİ ARAÇLARDA NASIL ÇALIŞIR ?
• Yaygin olarak “tüpgaz ” adıyla bilinen LPG (sıvılaştırılmış petrol gazı ) ülkemizde ısıtma, ısınma, aydınlatma ve motorlu araçlarda kullanılan yaygın bir enerji kaynagıdır. LPG renksiz ve kokusuz bir gazdır. Ancak oluşabilecek bir sızıntının hemen anlaşılabilmesi için rafinerilerde özellikle kokulandırılmıştır. Ham petrolün, rafinelerde arıtılması ile veya dogalgazdan elde edilir. Gazın bileşimi %70 bütan (C4 H10), %30 propan (C3 H8) ‘dir. Havadan ağır yanıcı bir gazdır. LPG havadan ağır olduğu için kaçak durumunda su gibi akar ve en derin yerde birikir.
• İlk olarak A.B.D. San Diago Gas-Electric Company tarafından denenen LPG benzine alternatif bir yakıt olarak kullanılmaya başlanmış ve tüm dünyada kullanımı çok hızlı bir şekilde yayılmıştır.1975 yılında Rusya da LPG ile çalışan ilk araç piyasaya çıkarılmıştır.Halen A.B.D ve Avrupa ülkelerinde kullanımı teşvik edilen ve benzinin alternatifi bir yakıttır.Başta A.B.D , HOLLANDA, İTALYA,JAPONYA,FRANSA,BELÇİKA olmak üzere birçok gelişmiş ülkede milyonlarca araç LPG OTOGAZ sistemine sahiptir.
• Dünyada 1940’lı yıllarda otomobillerde kullanılmaya başlanan LPG 30’u aşkın ülkede 4 milyondan fazla araç sahibi tarafından tercih edilmekte ve bu ülkelerde 22.000’den fazla dolum istasyonu hizmet vermektedir. Sadece İtalya’daki LPG’li araç sayısı 1 milyonun üzerindedir. Avrupada son model çok lüks arabalarda bile artık gaz sistemi fabrika çıkışı takılmaktadır. Türkiye’de LPG’li otomobil kullanımı 1995 yılında T.C. Sanayi Bakanlığı tarafından belirlenen yönetmeliklere uymak şartıyla serbest bırakılmıştır.
• Otogaz (LPG) istasyonlarından sıvı haldeki LPG, dolum ağzı vasıtasıyla aracın bagajındaki LPG tanklarına doldurulur. LPG tankı üzerindeki şamandıra vasıtasıyla bakır borudan aracın motor bölümündeki gaz valfine ve oradan da basınç regülatörüne iletilir. Regülatör tarafından sıvı halden gaz haline çevrilen LPG buradan mikser vasıtasıyla aracın karbüratör kısmına aktarılır ve yanma gerçekleşir.
LPG SİSTEMLERİNDE GÜVENLİK
• Milyonlarca taşıt ve sabit makina kullanıcılarına LPG yakıtı kullanmaları sağlanmıştır. Bu ülke çapında LPG yakıtının güvenilirliğini kanıtlayıcı bir sonuçtur. Şayet LPG güvenli olmasaydı tüm dünyada sigorta primleri bu yakıtın kullanımını engelleyecek şekilde yasaklayıcı ve sınırlayıcı olurdu.
• Doğru montaj halinde LPG benzinden daha güvenlidir denilebilir. Sistemin eğitimli personel tarafından monte edilmesi halinde uygun malzeme kullanılmakta, parçalar güvenli yerlere monte edilmekte, yakıt boruları egzoz borularının uzağından geçirilmekte ve montajın ardından çalışma ayar değerleri kurularak kaçak testi yapılmaktadır.
• Otogazlar için kullanılan yakıt tankları normal yakıt tanklarına oranla darbe ve yüksek ısıya karşı çok daha dayanıklı özel saclardan ECE-R 67-01’e göre imal edilmektedir. Otogaz tankları üretim aşamasından sonra kaynak yerlerinin röntgeni çekilir ve testlere tabi tutulur. Fabrikadan çıkmadan patlama, açılma, yarılma testinden geçirilerek tüketiciye bayiler ve montajcılar aracılığı ile ulaştırılır.
• LPG tanklarının üzerine bağlanan şamandıra tanktaki sıvı LPG seviyesini ve LPG giriş-çıkışlarını kontrol eden çoklu kontrol ünitesinin yanı sıra yeni uygulamalarda ilave bir valf daha konulmuştur. Şamandıra üzerinde tanka giren ve çıkan gazın iletim hatlarını açıp kapatmak için bir adet el ile kumanda edilen bir vana mevcuttur. Bu vanalar bakım, kaza ve yangın anında LPG giriş ve çıkışını kapatmaya yarar. Şamandıra üzerinde yer alan aşırı akış vanasına ilaveten yeni uygulama ile gelen bobinli valf sayesinde araca arkadan çarpma ve iletim borularının kopma yada kırılması halinde her ikisi birden devreye girerek sistemi otomatik olarak kilitler. Bundan sonra tanktan gaz çıkışı tamamen kesilir. Buda otomobil kullanıcılarının emniyeti sağlar.
• LPG tankı üzerinde bulunan şamandıra, tankın %80 doldurulmasını sağlayacak şekilde ayar edilmiştir. LPG dolumu sırasında daha fazla yakıt almak amacıyla LPG tankının ileri geri sallanması, multivalf ayarının bozulmasına neden olacaktır.Bu durumda ise LPG tankına fazla yakıt alınacaktır.Bu ise son derece tehlikeli bir durumdur. Otogaz (LPG) tankının kapasitesinin %80 ‘inden fazlası doldurulmamalıdır.
• LPG tankında herhangi bir sebepten dolayı fazla LPG akışı olduğunda (bakır borunun kopması gibi) depoya monte edilen kaçak akım valfi depo çıkışında LPG akışını otomatik olarak keser.;
• LPG kaçağından yangın tehlikesi benzine göre daha azdır.
LPG SIZINTILARINDA ALINACAK ÖNLEMLER
• Araçtan çıkan egzoz gazlarını uzun süreli solumayınız.
• Aracınızı hava sirkülasyonu olmayan depo, garaj vb. gibi yerlere kısa veya uzun süreli bırakmayınız.
• Aracınızın gaz ayarını mutlaka yetkili servislere yaptırınız.
• Lütfen gaz kaçaklarını ateşle kontrol etmeyiniz. Gaz kaçağı olduğundan şüphelendiğiniz yerleri sabun köpüğü ile test ediniz.
• Gaz kokusu hissederseniz aracınızı durdurunuz, tankın üzerindeki vanayı kapatınız ve yetkili servise gidiniz.
LPG’Lİ ARAÇLARIN KULLANIMINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
• Milyonlarca taşıt ve sabit makina kullanıcılarına LPG yakıtı kullanmaları sağlanmıştır. Bu ülke çapında LPG yakıtının güvenilirliğini kanıtlayıcı bir sonuçtur. Şayet LPG güvenli olmasaydı tüm dünyada sigorta primleri bu yakıtın kullanımını engelleyecek şekilde yasaklayıcı ve sınırlayıcı olurdu.
• Doğru montaj halinde LPG benzinden daha güvenlidir denilebilir. Sistemin eğitimli personel tarafından monte edilmesi halinde uygun malzeme kullanılmakta, parçalar güvenli yerlere monte edilmekte, yakıt boruları egzoz borularının uzağından geçirilmekte ve montajın ardından çalışma ayar değerleri kurularak kaçak testi yapılmaktadır.
• Otogazlar için kullanılan yakıt tankları normal yakıt tanklarına oranla darbe ve yüksek ısıya karşı çok daha dayanıklı özel saclardan ECE-R 67-01’e göre imal edilmektedir. Otogaz tankları üretim aşamasından sonra kaynak yerlerinin röntgeni çekilir ve testlere tabi tutulur. Fabrikadan çıkmadan patlama, açılma, yarılma testinden geçirilerek tüketiciye bayiler ve montajcılar aracılığı ile ulaştırılır.
• LPG tanklarının üzerine bağlanan şamandıra tanktaki sıvı LPG seviyesini ve LPG giriş-çıkışlarını kontrol eden çoklu kontrol ünitesinin yanı sıra yeni uygulamalarda ilave bir valf daha konulmuştur. Şamandıra üzerinde tanka giren ve çıkan gazın iletim hatlarını açıp kapatmak için bir adet el ile kumanda edilen bir vana mevcuttur. Bu vanalar bakım, kaza ve yangın anında LPG giriş ve çıkışını kapatmaya yarar. Şamandıra üzerinde yer alan aşırı akış vanasına ilaveten yeni uygulama ile gelen bobinli valf sayesinde araca arkadan çarpma ve iletim borularının kopma yada kırılması halinde her ikisi birden devreye girerek sistemi otomatik olarak kilitler. Bundan sonra tanktan gaz çıkışı tamamen kesilir. Buda otomobil kullanıcılarının emniyeti sağlar.
• LPG tankı üzerinde bulunan şamandıra, tankın %80 doldurulmasını sağlayacak şekilde ayar edilmiştir. LPG dolumu sırasında daha fazla yakıt almak amacıyla LPG tankının ileri geri sallanması, multivalf ayarının bozulmasına neden olacaktır.Bu durumda ise LPG tankına fazla yakıt alınacaktır.Bu ise son derece tehlikeli bir durumdur. Otogaz (LPG) tankının kapasitesinin %80 ‘inden fazlası doldurulmamalıdır.
• LPG tankında herhangi bir sebepten dolayı fazla LPG akışı olduğunda (bakır borunun kopması gibi) depoya monte edilen kaçak akım valfi depo çıkışında LPG akışını otomatik olarak keser.;
• LPG kaçağından yangın tehlikesi benzine göre daha azdır.
LPG SIZINTILARINDA ALINACAK ÖNLEMLER
• Araçtan çıkan egzoz gazlarını uzun süreli solumayınız.
• Aracınızı hava sirkülasyonu olmayan depo, garaj vb. gibi yerlere kısa veya uzun süreli bırakmayınız.
• Aracınızın gaz ayarını mutlaka yetkili servislere yaptırınız.
• Lütfen gaz kaçaklarını ateşle kontrol etmeyiniz. Gaz kaçağı olduğundan şüphelendiğiniz yerleri sabun köpüğü ile test ediniz.
• Gaz kokusu hissederseniz aracınızı durdurunuz, tankın üzerindeki vanayı kapatınız ve yetkili servise gidiniz.
OBDII ÖZELLİĞİNİN SIRALI OTOGAZ SİSTEMİNE KATKISI
Atiker’in OBD özellikli kitlerinin kullanıldığı montajlarda, sistemden alınan verim bir adım öteye taşınıyor. Bu sistem endirek sıralı enjeksiyon sistemi kullanan modern araçlara uygulanabiliyor.
Gaz sistemin kontrol ünitesi, benzin sisteminin kontrol ünitesi ile standart protokolleri kullanarak OBDII arayüzü aracılığıyla iletişim sağlayarak aracın karbürasyonunda anlık düzeltmeler yaparak, sürekli optimum değerleri kullanmasını sağlıyor.
OBDII özellikli kitlerin artıları
Sürekli daha iyi motor performansı sağlanması.
Farklı LPG üreticilerinin gazlarının kullanıldığı durumlarda, sistemin otomatikman yeni gaza adapte olmabilmesi.
Mevsim sıcaklığından dolayı değişen motor şartlarına göre yakıt karbürasyonun otomatikman ayarlanabilmesi.
Zaman içerisinde otogaz sistemi ile ilgili mekanik parçalar eskise dahi en yüksek verimin sağlanabilmesi.
Bayilerimizin aracınızın yakıt değerlerini daha iyi görerek, işlerinin kolaylaşması.
1) LPG sistemi taktırmak ile ne elde ederiz?
LPG sistemi taktırarak en başta en az %40-%45 tasarruf ederiz. Bununla birlikte temiz bir yanma sağladığından dolayı çevreyi kirletmez ,bujilerin ömrünü uzatır,kurum yapmaz ve motor yağı kirlenmez.
2) LPG de aracımız ne kadar yakıt tüketir?
Araçlarımızın lpg tüketimi hesaplanırken aracın benzin tüketimi göz önüne alınmalıdır. Aracımız benzinde km de ne kadar yakıyor ise benzin ile lpg arasındaki farktan dolayı tasarruf ederiz. Örnek verecek olursak ortalama 300ykr yakan bir araç lpg de %40 olarak baz alırsak 180ykr yakmış oluruz. Başka bir yöntem ile bakarsak 100km ortalama yakıtı 10lt olan aracınız lpg de ortalama olarak 10.8-11lt yakıt tüketir. Lpg nin lt fiyatı ile çarparsak 100 km yakıtınız ortaya çıkar.
3) Aracımızın lpg yakıtını nasıl hesaplarız?
Aracımızın lpg tüketimini net olarak deponuzu tamamen bitirdikten sonra gazınızı fulleyin km sıfırlayın ve gaz tekrar tamamen bitinceye kadar gaz almayın. Alınan miktarı gittiğiniz km bölün böylece net bir sonuç ortaya çıkar.
4) Aracım lpg sisteminde patlatma yapıyor ne yapmalıyım?
Aracımız lpg sisteminde patlatma yapıyor ise öncelikle bakacağımız aracımızın ateşleme sistemidir. Ateşleme sisteminde buji – buji kabloları distribitör kapağı bobinleridir. Bunların herhangi birinde eksik ateşleme yada atlatma var ise orijinal parçaları ile değiştirin.
5) Aracımızın lpg peryodik bakımları hangi aralıklarda olmalıdır?
Araclarımıza lpg takıldıktan sonra her 10000 km de bir filtre bakımları yapılmalıdır. Aksi halde araç garanti kapsamı dışı kalır. İlerleyen kmlerde daha büyük sorunlar ile karşılaşılabilir. Filtreler değişirken aracın lpg ayarları kontrol edilir,gaz sızdırmazlık kontrolü yapılır.
6) Aracımda bulunan lpg yi ruhsatımıza işletmek için hangi yolları takip etmeliyiz?
Aracınızın lpg sistemini ruhsata işletmeniz için sıra ile yapılacak olanlar.
Aracınıza ait bir lpg projeniz olması gerekir.projeler montaj yapılan firma tarafından verilmektedir. Projeden sonra yapılacak şilemler sırası ile söyledir:
- Aracınızın egzos emisyon pulu varmı yok ise ilk olarak işe bundan başlayın
- 2 adet ek-1 formu doldurun.(trafik müşavirleri)
- Aracınız muayeneye gideceği için temiz kağıdı (borcu yoktur belgesi)
- Sızdırmazlık raporu montaj yapılan il sınırları içinde İstanbul olarak Kartal, Kemerburgaz ,Beylikdüzü olmak üzere 3 ayrı yerde bulunmaktadır.
- Araç muayene (tespit)
- Son işlem olarak aracınızın ruhsata bağlı olduğu şubeden ruhsatlarınızı değiştirmektir.
7) Otogaz sistemleri ne kadar güvenlidir?
Makine mühendisleri odasına kayıtlı tse belgelerine sahip olan yerlerde montaj yaptırmak kaydı ile güvenliğiniz sağlanmış olacaktır. Aracınızın depolarını fuller iken aracınızı sallamayın salladığınızda multivalf (şamandıra) arızalanma riski fazladır. Şamandıralar %80 doluma göre ayarlanmıştır. Gazı fullerken gazın dolmasına yakın şamandıranızdan ses gelecektir.Bu ses arıza sesi değildir,şamandıranın emniyete geçme sesidir.düzgün bir şekilde montaj yapıldığı takdirde benzin sisteminizden daha güvenlidir.
8) Garanti süresi ne kadardır. Garantisi takılan markanın bütün servislerinde geçerlimidir?
Kullandığımız lpg kitlerinin garantisi 2 yıldır. Garantiler marka marka değişiklik gösterir:
9) Tehlikeli bir durum hissettiğimizde ne yapmalıyız?
Aracımızda tehlikeli bir durum hissettiğimizde aracımız sgı sistem ise kendisi gazı kesecektir ve aracınız otomatik olarak benzin ile yoluna devam edecektir. Bunun dışında karburatörlü aracımızda herhangi bir tehlike hissedersek kontağı kapatmalı aracımızın arka bölümünde bulunan lpg tankımızdaki emniyet vanalarını kapatmalıyız.
10) Aracımıza lpg sistemi taktırmadan önce hangi kontrollerden geçirmeliyim?
Araclarınıza lpg sistemi takılmadan önce motor ustalarımız tarafından kontrol edilir.Sağlıksız bir çalışma görüldüğünde aracın benzin enjeksiyon sistemlerine bakılmak üzere arıza tespit cihazına bağlanır. Kısacası aracınızın motoruna check up yapılır.
11) Hangi araçlara sıralı sistem otogaz montajı yapılmalıdır?
3-4-5-6-8 silindirli çok noktadan püskürmeli elektronik enjeksiyon sistemine sahip olan bütün araçlarımıza SGI sistem takılabilir.
12) Hangi araçlara lpg sistemi takılmaz?
Alfa romeo jts tüm FSI motorlu araçlar ile Renault safrane gaz takılamaz.
13) Dizel araçlara otogaz sistemi takılabilir mi?
Dizel araçlarımıza otogaz calışmaları arge halinde devam etmektedir. %15-%25 arasında yakıt tasarrufundan bahsedilmektedir.Dizel otogaz sistemlerinde araçlarımız hem mazot hemde lpg yı aynı anda yakan bir sistemdir. Arge calışmaları devam ettiği için firma olarak gelişmeleri takip etmekteyiz.